Cirkeldiagram

De voor- en nadelen van een cirkeldiagram

Het visualiseren van data aan de hand van grafieken en diagrammen heeft als doel om data op een begrijpelijke manier te tonen. Cirkeldiagrammen, ook wel bekend als taartdiagrammen of schijf-diagrammen, zijn grafische representaties die vaak worden gebruikt om gegevens visueel voor te stellen. Ze verdelen een geheel in sectoren, waarbij elke sector overeenkomt met een specifiek percentage of deel van het geheel. Hoewel cirkeldiagrammen populair zijn vanwege hun eenvoudige interpretatie, zijn er zowel voor- als nadelen aan verbonden. In dit artikel zetten we de voor- en nadelen op een rij.

Voordelen van Cirkeldiagrammen

• Eenvoudige Communicatie: Cirkeldiagrammen bieden een eenvoudige en begrijpelijke manier om verhoudingen weer te geven. Ze zijn vooral effectief wanneer je de relatieve grootte van verschillende delen van een geheel wilt benadrukken. Dit maakt ze bijzonder nuttig in situaties waarin het snel en effectief communiceren van informatie van groot belang is, zoals in zakelijke presentaties of educatieve contexten.
• Overzichtelijkheid: Het cirkeldiagram maakt het gemakkelijk om verhoudingen te herkennen, waardoor het een krachtig instrument is voor het snel identificeren van dominante componenten in een dataset. Dit aspect van cirkeldiagrammen kan vooral nuttig zijn in marktonderzoek of klanttevredenheidsonderzoeken, waar het belangrijk is om snel inzicht te krijgen in de belangrijkste factoren.
• Intuïtieve Vergelijking: Het vergelijken van de grootte van verschillende categorieën is intuïtief, wat het begrip van de gegevens door een breed publiek vergemakkelijkt. Dit betekent dat ook mensen met géén tot weinig kennis van data-analyse eenvoudig kunnen aflezen wat de gegevens aangeven. Dit vergroot de toegankelijkheid van de informatie.
• Effectief voor Percentages: Cirkeldiagrammen zijn bijzonder geschikt voor het weergeven van percentages, waarbij elke sector overeenkomt met het percentage van het totale geheel dat wordt vertegenwoordigd. Dit maakt ze ideaal voor het presenteren van demografische gegevens, marktaandelen of enquêteresultaten, waar het belangrijk is om de proportionele verdelingen duidelijk te laten zien.

Nadelen van Cirkeldiagrammen

• Beperkte Datarepresentatie: Cirkeldiagrammen zijn minder geschikt voor het weergeven van gedetailleerde gegevens of grote datasets. Ze presteren het beste wanneer er slechts een paar categorieën zijn om te tonen. Dit betekent dat voor complexere datasets, waarbij meerdere variabelen moeten worden weergegeven, andere grafische methoden, zoals staafdiagrammen of lijndiagrammen, geschikter kunnen zijn.
• Minder Accuraat voor Exacte Vergelijkingen: Het aflezen van exacte waarden uit een cirkeldiagram kan lastig zijn, vooral in vergelijking met andere grafieken zoals staafdiagrammen. Hierdoor zijn ze minder geschikt voor nauwkeurige data-analyse. Dit kan een nadeel zijn in wetenschappelijke onderzoeken of financiële analyses waar precisie cruciaal is.
• Moeilijkheden bij Kleine Verschillen: Kleine verschillen tussen sectoren kunnen moeilijk te onderscheiden zijn, wat kan leiden tot misinterpretaties van de gegevens. In situaties waar nauwkeurigheid belangrijk is, zoals bij het analyseren van kleine veranderingen in marktaandelen, kunnen cirkeldiagrammen dus minder effectief zijn.

• Misleidend bij Overmatig Gebruik van Categorieën: Kleine verschillen tussen sectoren kunnen moeilijk te onderscheiden zijn, wat kan leiden tot misinterpretaties van de gegevens. In situaties waar nauwkeurigheid belangrijk is, zoals bij het analyseren van kleine veranderingen in marktaandelen, kunnen cirkeldiagrammen dus minder effectief zijn.
• Het gebruik van 3D kan een vertekend beeld geven: Een overmatig aantal sectoren in een cirkeldiagram kan verwarrend zijn en de effectiviteit verminderen. Het is belangrijk om het aantal categorieën te beperken om duidelijkheid te behouden. Te veel sectoren kunnen het moeilijk maken om de diagram in één oogopslag te begrijpen, wat de begrijpelijkheid en het nut ervan vermindert.

Een voorbeeld:

Stel, ik speel vaak ‘Mens-erger-je-niet’ en ik houd bij hoe vaak een bepaalde kleur pion het spel wint. Dan kan mijn uitkomst zijn: Blauw 7 keer, Geel 4 keer., Groen 5 keer en Rood 2 keer. In totaal heb ik dan 18 waarnemingen (alle waarnemingen bij elkaar opgeteld). Nu kan ik geen bepalen hoe die 18 waarnemingen per kleur zijn verdeel.

Van mijn 18 waarnemingen zijn er 7 blauw, dus 7 van-de 18 of 7-achttienden. Als ik nu 7 op 18 deel krijg ik een aandeel ‘blauw’ van: 0,39 of 39%. Geel heeft 4 van de 18 keer gewonnen oftewel een aandeel van 0,22 of 22%, Groen 5 van de 18 oftewel 0,28 of 28% en Rood 2 van de 18 oftewel 0,11 of 11%. Alle percentages opgeteld vormen nu weer 100% (39+22+28+11=100). Voor de liefhebbers en om met de hand een cirkeldiagram te tekenen. Pak er een geo-driehoek bij. Teken een (ruime) cirkel. Begin in het midden bovenaan en trek een rechte lijn naar het centrum van de cirkel (ook wel: teken de straal). Een cirkel kun je onderverdelen in 360 graden. Als ik nu de procentuele verdeling van mijn waarnemingen vermenigvuldig met 360 graden heb ik de hoek die elk van de aandelen maakt in mijn cirkel:

• Blauw = 140 graden

• Geel = 79 graden

• Groen = 101 graden

• Rood = 40 graden

Praktisch voorbeeld:

We willen de onderlinge verdeling zien van de 5 verschillende producten die een bedrijf verkoopt. We besluiten een cirkeldiagram te maken en in 3D op te maken. Het beeld dat hieruit ontstaat geeft goed weer hoe de verdeling van het totaal eruit ziet.

Toch is in dit geval niet goed zichtbaar in hoeverre er daadwerkelijk verschil zit in ordergrootte tussen de verschillende producten. In sommige gevallen wordt dit opgelost door de percentages in het diagram te tonen. Dit maakt het echter nog geen goed diagram aangezien je nog altijd afhankelijk bent van het lezen van de percentages. Kijk dus goed of jouw data zich leent voor het maken van een cirkeldiagram. Even ter illustratie: Met dezelfde data kunnen we ook een staafdiagram maken:

Door een staafdiagram te gebruiken wordt beter zichtbaar hoe de onderlinge verhoudingen van de verschillende productgroepen zijn.

Bekende voorbeelden van Cirkeldiagrammen

Cirkeldiagrammen worden vaak gebruikt om de zetel- of stemverdeling bij verkiezingen weer te geven. Het geheel is dan het totaal aantal zetels of stemmen en de categorieën zijn de partijen waaronder de zetels of stemmen worden verdeeld. Andere situaties waarin cirkeldiagrammen regelmatig te zien zijn is in financiele verslaglegging of de presentatie van verkoopresultaten. De categorieen zijn daar dan vaak producten of productgroepen en hun verkoop of omzet, landen of vestigingen en hun financiele resultaat of de componenten die samen de totale uitgaven (of inkomsten) beslaan. Je kunt een cirkeldiagram ook gebruiken om bijvoorbeeld je totale spaargeld te verdelen in spaardoelen, de verdeling van je uitgaven in verschillende bestedingsdoelen of de verdeling van je beleggingen in verschillende fondsen. Let wel dat een cirkeldiagram dus echt een visuele tool is die een impressie geeft van de achterliggende data. Vaak heb je de (bron-) data nog nodig om dieper gaande analyses te kunnen maken.

Conclusie

Cirkeldiagrammen vormen krachtige visuele hulpmiddelen die effectief kunnen worden ingezet om de verhoudingen binnen een geheel te communiceren. Ze zijn met name geschikt voor eenvoudige datasets waarbij de focus ligt op het illustreren van de verdeling in percentages. Het is echter van groot belang om de beperkingen van cirkeldiagrammen te begrijpen en ze op een verstandige manier te hanteren, zodat de interpretatie van gegevens nauwkeurig en effectief blijft. 

Bij een veelheid aan categorieën of kleine verschillen tussen categorieën raden wij tijdens het analyseren van gegevens in onze Green Belt en Black Belt trainingen aan om eerder gebruik te maken van een lijndiagram of staafdiagram. Deze waardevolle inzichten en praktische tips worden uitgebreid behandeld in onze Green Belt en Black Belt trainingen.