Ishikawa Diagram

Hoe maak je Lean praktisch met een Ishikawa- of visgraatdiagram? De term ‘praktisch’ kent een paar synoniemen, zoals ‘efficiënt’, ‘handig’, ‘toegepast’ en ‘bruikbaar’. Lean is gelukkig ook lekker praktisch, oftewel, je kunt ermee in de praktijk uit de voeten. Je kunt Lean toepassen op veel situaties, zowel op je werk als thuis.

In de theorie en filosofie van  Lean  staan de toegevoegde waarde van de klant centraal. Vanuit de klantwaarde kijken we hoe we onze processen het best kunnen vormgeven. Dat is trouwens ook vaak een kwestie van “gewoon boerenverstand”. Het daadwerkelijk doorleven van de filosofie leer je met de jaren.

Direct toepassen

De andere kant van Lean, de praktische kant, kun je eigenlijk meteen toepassen.

Een voorbeeld: Stel je bent aan het werk en van je collega’s krijg je te horen dat ze bepaalde zaken niet snel kunnen vinden. Het gaat dan om tastbare zaken zoals gereedschap, kantoorartikelen of servies (of juist veel minder tastbare zaken zoals documenten op de server). Dan lijkt het probleem opgelost op het moment dat de zoeker “Gevonden!” uitroept. Maar is dat wel zo? Je kunt je natuurlijk ook afvragen, waarom er toch iedere keer moet worden gezocht naar die bepaalde zaken. Waarom is er geen vaste plek? Waarom worden voorraden niet automatisch aangevuld? En waarom komen de zoekers toch altijd bij jou klagen (en jouw werktijd verspillen)?

Zet je “Leanbril” op

Je zou hier Lean op een heel praktische manier kunnen inzetten en met je “Leanbril” op bijvoorbeeld een oorzaakanalyse kunnen maken door het opstellen van een Ishikawa-diagram. Dat klinkt deftig en ingewikkeld, maar is niets anders dan een groot stuk papier waarop je samen met je collega’s op zoek gaat naar de oorzaak van de problemen. Je doorloopt de volgende stappen:

• Maak allemaal post it’s die mogelijke oorzaken beschrijven (brainstormen)
• Groepeer wat bij elkaar hoort
• Vraag op iedere post-it door waaromhet een oorzaak is, oftewel, wat zit erachter? Het tot wel vijf keer doorvragen zorgt ervoor dat je steeds dichter bij de bron van de ellende terecht komt

Uiteraard vergt dit wel wat tact en oefening en dat… Ja, precies, dat kun je dus bij ons leren en live oefenen en in de praktijk brengen onder begeleiding van een van onze Black Belts. Wil jij ook praktisch aan de slag met Lean en meteen resultaten boeken? Bekijk onze trainingen dan hier.

Hoe werkt een visgraatdiagram?

Kaoru Ishikawa (1915-1989) was professor, adviseur en motor van ontwikkelingen op het gebied van kwaliteitsmanagement. Hij is het meest bekend geworden door het ontwikkelen van de visgraatdiagram, ook wel Ishikawa-diagram genoemd.

Visgraatdiagrammen worden meestal tijdens een vergadering of overleg gemaakt en op een flipchart of whiteboard getekend. Zodra een probleem is geïdentificeerd dat verder moet worden onderzocht, kunnen teams de volgende stappen nemen om het diagram op te stellen:

• De kop van de vis wordt gemaakt door het probleem in een statement-format op te sommen en er een kader omheen te tekenen (zie voorbeeld).
• Een horizontale pijl wordt vervolgens over de pagina getekend met een pijl die naar de kop wijst, deze fungeert als de ruggengraat van de vis.
• Vervolgens worden ten minste vier overkoepelende oorzaakcategorieën geïdentificeerd die kunnen bijdragen aan het probleem. Een aantal generieke categorieën: methoden, vaardigheden, apparatuur, mensen, materialen, omgeving en metingen. De overkoepelende oorzaken worden getekend met pijlen, van de wervelkolom af, als vertakkingen, waardoor de eerste botten van de vis worden gevormd. Over elke overkoepelende oorzaak gaan teamleden brainstormen, om aanvullende informatie (in de vorm van onderliggende oorzaken) te verzamelen.
• Met doorvragen (5 x why) worden uit alle verzamelde oorzaken de belangrijkste geselecteerd. Uiteindelijk leidt dit ertoe dat een aantal grondoorzaken wordt gedetecteerd.

Wij hebben voor het bovenstaande visgraatdiagram de volgende zes categorieën gebruikt:

Mensen: Iedereen die betrokken is bij het proces.
Methoden: Hoe wordt het proces uitgevoerd en welke eisen (regels, procedures, voorschriften, wetten et cetera) worden hierbij gesteld?
Machines: Apparatuur die nodig is om de taak te verrichten.
Materialen: Alle materialen en onderdelen die gebruikt worden om het product te creëren.
Metingen: Gegevens die gegenereerd zijn uit het proces om de kwaliteit te analyseren.
Milieu (omgeving): Welke invloed heeft de omgeving? De omgevingsvoorwaarden die bij het proces zijn betrokken. Denk aan plaats, tijd, seizoen, temperatuur, cultuur, werkethiek et cetera.

Het visgraatdiagram zelf maken

Wil je zelf ook een oorzaakanalyse maken? Wij kunnen je hiervoor zeker het visgraatdiagram aanraden. Hieronder tref je een aantal redenen daarvoor aan.

• Met het diagram kun je gemakkelijk een oorzaakanalyse overzichtelijk maken.
• Deze oorzaakanalysetool wordt beschouwd als een van de zeven basiskwaliteitstools in de analyse fase van DMAIC.
• Het visgraatdiagram identificeert veel mogelijke oorzaken voor een effect of probleem.
• Het kan worden gebruikt om een ​​brainstormsessie te structureren.
• Het sorteert ideeën direct in bruikbare categorieën.

Klik hier  om een Ishikawa diagram voorbeeld te downloaden, daarmee kan je gelijk aan de slag.